Czym
jest ten tajemniczy, fascynujący, a także klimatyczny – faktycznie i w
przenośni – las? Według opisów to (zgodnie z tłumaczeniem), tzw. las mglisty
(cloud forest) lub las omszały (mossy forest), występujący w strefach klimatu
międzyzwrotnikowego, spotykany na obszarach górskich. „Spokrewniony” z lasem
wawrzynolistnym, występującym między innymi w opisanym przeze mnie wcześniej
parku Rural de Anaga na Teneryfie. Nazwa lasu mossy forest lub cloud forest, a
co się z tym wiąże także jego charakterystyka, wynika z tego, że stale zachodzi
tam kondensacja pary wodnej, wskutek czego często utrzymują się chmury i mgły,
tworząc osobliwe warunki dla rozwoju roślin i zwierząt, a także (z naszego doświadczenia
również) naturalny system klimatyzacji.
Warto odnotować fakt, że lasy
mgliste stanowią tylko ok. 1% powierzchni światowych zasobów leśnych. Mimo tego
znajdują się w wielu miejscach świata, począwszy od Ameryki Południowej, Karaiby,
poprzez wschodnią i środkową Afrykę, na krajach azjatyckich kończąc: np. Filipinach,
Papui Nowej Gwinei, Laosie i oczywiście Malezji. Ich zróżnicowanie geograficzne
ma również wpływ na ich nazewnictwo, ponieważ wiele krajów wprowadza swoje
określenia, takie jak, np.: las omszały (właśnie omawiany mossy forest), górski
las deszczowy, górski las laurowy, gąszcz górski czy las karłowaty. W
niektórych miejscach świata nosi on swoje lokalne nazwy, np. yungi (w Boliwii)
czy laurisilwowy – wawrzynolistny (na Wyspach Atlantyckich, w tym Kanaryjskich
– opisane przeze mnie lasy na Teneryfie). Warto także dodać, że jeszcze wiele z
tych miejsc, mimo swojej osobliwości i znaczenia, nie jest jednak chroniona.
Według danych (np. z Tropical montane cloud forests, opracowania Cambridge University
Press) dotyczących krajów posiadających obszary niezabezpieczonego lasu
mglistego, na pierwsze miejsce wysuwa się Demokratyczna Republika Konga,
posiadając największą niechronioną ich powierzchnię. W Laosie natomiast
znajduje się największa (niezabezpieczona dotychczas ochroną) procentowa
powierzchnia lasów mglistych, stanowiąca 23% powierzchni tych lasów.
Na
kontynencie azjatyckim obszarów tych lasów jest najwięcej, stanowiąc łączną
powierzchnię 227 tys. km2, co stanowi prawie 60% całej powierzchni lasów
mglistych świata. Posiłkując się powyższymi danymi pozyskanymi z publikacji,
pt. „Cloud forest agenda”, opracowanej przez UNEP (United Nations Environment
Programme), a także WCMC (World Conservation Monitoring Centre) pod egidą UNESCO,
warto także zwrócić uwagę na rozmieszczenie lasów mglistych w Azji, co pokazuje
poniższa mapka (zaznaczone na niej kropki):
W
Malezji największe powierzchnie habitatów leśnych lasów omszałych znajdują się
na wyspie Borneo, ale spotkać je można również na Półwyspie Malajskim – tam
właśnie na obszarze Cameron Highlands (Wyżyna Cameron) znajduje się Mossy
Forest. Cameron Highlands to obszar oddalony niewiele ponad 200 km. (najbliższą
drogą) od stolicy Kuala Lumpur. Pokonać tę trasę można na wiele sposobów, ale warto
rozważyć ten najbardziej indywidualny, tj. wynajęcie auta – tak jak zrobiliśmy
to my. Trzeba jednak mieć na uwadze, że dojazd do samego obszaru lasu na
ostatnim odcinku jest dosyć stromy, wąski i o słabej jakości.
Dlaczego
zatem warto tam być? Dlaczego las ten jest tak osobliwy i ciekawy? Po pierwsze,
chodzi o jego odmienność. W porównaniu z innymi wilgotnymi lasami tropikalnymi,
lasy chmurowe charakteryzują się gęstymi, zwartymi koronami drzew w połączeniu
ze zwiększoną gęstością łodyg – taki właśnie jest Mossy. Drzewa są generalnie niższe,
często z sękatymi pniami i gałęziami. Cechą charakterystyczną jest obfitość
mchów pokrywających zarówno konary, jak i ziemię oraz inne rośliny – stąd nazwa
las omszały. Panująca wysoka wilgotność sprzyja bioróżnorodności. Występują tam
epifity (czyli rośliny występujące na innych roślinach, ale nie będące
pasożytami), zwłaszcza mszaki, porosty, paprocie, storczyki i rośliny
owadożerne. Liczba roślin oraz zwierząt endemicznych jest bardzo wysoka. Po
drugie, chodzi o klimat w nim panujący. Z praktycznego punktu widzenia (a
właściwie odczucia), przyznać trzeba, że (tak, jak zaznaczyłem to wcześniej), w
każdym lesie mglistym – tak samo w Mossy Forest, zawsze jest znacznie chłodniej
niż poza nim. Uwzględniając panujący klimat zwrotnikowy w miejscu występowania
lasu (w każdym miejscu występuje on na szerokościach geograficznych od 23 °N do
25 °S), dla odkrywających podwoje leśne obserwatorów, klimat w nim panujący
jest zbawienny. Nie tylko my, porównywaliśmy swoje odczucia, do oddziaływującej
na nas „naturalnej klimatyzacji”. Wynika to m.in. z tego, że lasy zlokalizowane
są najczęściej na tzw. wysokościach górskich (Mossy Forest, dochodzi do
wysokości 2000 m. n.p.m.). Trzeba przyznać, że dla odwiedzających, bardzo
często dokuczliwe mogą być opady i mgły, występujące bardzo często, co oznacza,
że trudno trafić tam na bezchmurną i bezdeszczową pogodę. Nam się udało!.
Odkrywanie
Mossy Forest można realizować na wiele sposobów. W zależności od posiadanego
wolnego czasu, terminu, kondycji. My, mając niewiele czasu, będąc w Tanah Rata
(najbardziej optymalna miejscowość na nocleg, wyżywienie, zwiedzanie nie tylko
Mossy, ale także całej Cameron Highlands), wybraliśmy opcję dostępną w biurze
podróży. Samo penetrowanie lasu nie powinna nastręczać jakiegokolwiek problemu,
jest to opcja dla każdego. Chodzi się po drewnianych platformach, które wiją
się przez połać lasu, tworząc swego rodzaju labirynt. Jest też miejsce, gdzie
można zejść z platformy i wejść na szlak wytyczony na naturalnej ziemi.
Warto odwiedzić Mossy Forest (lub
jakikolwiek inny tego typu las), ponieważ ze względu na ich zależność od
lokalnych klimatów, lasy te są silnie uzależnione od globalnej zmiany klimatu. W
zasadzie wszystkie opracowania naukowców, wielu dziedzin pokazują, że zasięg obszarów
przyjaznego środowiska dla lasów mglistych / omszałych w wielu miejscach, „z
chwili na chwilę” będzie gwałtownie spadać, a w zasadzie spada. Dlatego warto
się spieszyć.
Oczywiście
lokalizacja Mossy Forest, to Cameron Highlands. Przecudowny krajobraz wyżynny
pokryty dywanami krzewów herbacianych, ale ten temat wymaga odrębnego
opracowania.
