Portugalia – Lizbona – wieża Belem i klasztor
Klasztor dos Jeronimos i wieża Belém Przy wejściu do portu w Lizbonie, klasztor Hieronimitów, założony w 1502 r., stanowi świadectwo największego rozkwitu sztuki portugalskiej. Położona w pobliżu wieża Belém, wzniesiona dla upamiętnienia wyprawy Vasco da Gamy, przypomina wielkie odkrycia geograficzne, które położyły podwaliny nowożytnego świata.
(Kryt. III, VI / 1983)
Portugalia – Madera – Las wawrzynowy (laurisilwowy)
Las wawrzynowy na Maderze stanowi unikalny relikt niegdyś szeroko rozpowszechnionego typu lasu wawrzynowego. Jest to zarazem największa zachowana połać lasu wawrzynowego, w 90% pierwotnego. Występuje tam unikalny zespół roślin i zwierząt, wśród których liczne gatunki endemiczne, takie jak gołąb maderski.
(Kryt. IX, X / 1999)
Portugalia – Sintra – założenie architektoniczne
Krajobraz kulturowy w Sintrze. W XIX w. Sintra stała się pierwszym ośrodkiem europejskiej architektury romantycznej. Ferdynand II przekształcił ruiny tamtejszego klasztoru w pałac, którego styl - odzwierciedlający nową wrażliwość - przejawiał się w przemieszaniu elementów gotyckich, egipskich, mauretańskich i renesansowych oraz w projekcie parku, w którym rosły rodzime, jak i egzotyczne gatunki drzew. Inne wspaniałe rezydencje, wzniesione według podobnego wzorca i położone w tym samym masywie górskim, tworzą z Sintry unikalny zespół parków i ogrodów, który wpłynął na rozwój architektury krajobrazowej w Europie.
(Kryt. II, IV, V / 1995)
Stare Miasto Sighişoary. Sighişoara, założona przez rzemieślników i kupców niemieckich, zwanych Sasami Siedmiogrodzkimi, stanowi doskonały przykład średniowiecznego miasteczka warownego, które w przeciągu kilku stuleci odgrywało istotną rolę strategiczną i handlową na krańcach Europy Środkowej.
(Kryt. III, V / 1999)
Wioski z kościołami obronnymi w Transylwanii. Wioski Siedmiogrodu, wraz z ich obronnymi kościołami, wiernie odtwarzają krajobraz kulturowy południowego Siedmiogrodu. Siedem wpisanych wiosek, założonych przez Sasów Siedmiogrodzkich, wyróżnia się specyficznym systemem zagospodarowania terenu, modelem osadniczym oraz organizacją rodzinnych gospodarstw rolnych, niezmienionych od późnego średniowiecza. Nad wioskami górują kościoły obronne, odzwierciedlające style architektoniczne okresu pomiędzy XIII i XVI w.
(Kryt. IV / 1993, 1999)
San Marino – San Marino – historyczne założenie
Historyczne centrum San Marino wraz z Górą Titano. Wpisany obiekt obejmuje powierzchnię 55 ha, w tym Górę Titano i historyczne centrum miasta, którego historia sięga początków republiki miasta-państwa w XIII wieku. San Marino jest przykładem wielowiekowej tradycji wolnej republiki, istniejącej w tym miejscu od czasów Średniowiecza. W historycznym centrum, które jest wciąż zamieszkałe i pełni wszystkie swoje instytucjonalne funkcje, zachowały się mury i bramy miejskie, wieże obronne, bastiony, a także klasztory z XIV i XVI wieku, XVIII-wieczny Teatr Titano oraz neoklasycystyczna bazylika i Palazzo Publico z XIX w. Dzięki położeniu na szczycie Góry Titano, miejsce to przetrwało w oryginalnym, nienaruszonym kształcie, wolne od zmian urbanistycznych, powszechnie dokonywanych od początku ery przemysłowej.
(Kryt. III / 2008)
Słowacja – Spisski Hrad – założenie zamkowe
Spisski Hrad i związane z nim zabytki kulturalne stanowi jeden z największych w Europie Wschodniej zespołów budowli o charakterze wojskowym, politycznym i sakralnym, pochodzących z XIII i XIV w., o doskonale zachowanej architekturze romańskiej i gotyckiej. Po rozszerzeniu wpisu w 2009 roku nosi on nazwę Lewocza i Spisz wraz z zabytkami kultury. Rozszerzenie objęło historyczne centrum Lewoczy wzniesione w XIII i XIV wieku. Zachowała się tam większość budowli, przede wszystkim XIV- wieczny kościół świętego Jakuba wraz ze znajdującym się w nim zbiorem dziesięciu polichromowanych ołtarzy w stylu późnogotyckim, pochodzących z XV i XVI wieku. Największy z nich, ołtarz główny o wysokości 18,6 metrów wybudowany został przez Mistrza Pawła z Lewoczy około roku 1510.
(Kryt. IV / 1993)
Słowacja – Vlkolinec – historyczne założenie wiejskie
Vlkoninec, położony w środkowej Słowacji, stanowi doskonale zachowany zespół, składający się z 45 budowli, charakterystycznych dla tradycyjnego osadnictwa wiejskiego w Europie Środkowej. Jest to najpełniejszy w regionie tego rodzaju zespół, z tradycyjnymi domami drewnianymi, typowymi dla obszarów górskich.
(Kryt. IV, V / 1993)
Słowenia – Jaskinia Skocjańska – krajobraz krasowy
Słowacki Kras i jaskinie krasowe Aggtelek. 712 odkrytych obecnie grot tworzy typowy system krasowy strefy umiarkowanej, wyróżniający się różnorodnością i koncentracją form na ograniczonym obszarze. Rzadko spotykane połączenie efektów klimatycznych tropikalnych i lodowcowych pozwala przebadać historię geologiczną na przestrzeni kilku dziesiątków milionów lat.
(Kryt. VIII / 1995, 2000)
Port morski w Karlskronie. Karlskrona stanowi wyjątkowy przykład europejskiego założonego miasta portowego, charakterystycznego dla końca XVII w. Pierwotny plan oraz liczne budowle zachowały się w nienaruszonym stanie, podobnie jak niektóre instalacje portowe świadczące o późniejszym rozwoju Karlskrony, aż do czasów obecnych.
(Kryt. II, IV / 1998)
Turcja – Istambuł – historyczne miasto
Zabytkowe dzielnice Stambułu. Położenie strategiczne Stambułu, nad cieśniną Bosfor, między Bałkanami i Anatolią, między Morzem Czarnym i Morzem Śródziemnym, sprawiło, że przez przeszło 2 tys. lat był on ściśle związany z ważnymi wydarzeniami politycznymi, religijnymi i artystycznymi. Do arcydzieł Stambułu zaliczają się dawny hippodrom Konstantyna, pochodząca z VI w. bazylika Hagia Sophia i meczet z XVI w. Obecnie, zabytki Stambułu są coraz bardziej zagrożone przeludnieniem, zanieczyszczeniem przemysłowym i niekontrolowaną urbanizacją.
(Kryt. I, II, III, IV / 1985)
Zespół staromiejski Lwowa. Miasto Lwów, założone w późnym średniowieczu, przez stulecia było kwitnącym ośrodkiem administracyjnym, religijnym i handlowym. Zachowało ono prawie nietknięty średniowieczny układ miejski, w który szczególnie wpisują się ślady obecności różnych wspólnot etnicznych, a także wspaniałe budowle barokowe i późniejsze.
(Kryt. II, V / 1998)
Ukraina – Żółkiew, Potylicz – drewniane cerkwie
Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat. Wpis obejmuje 16 wybranych cerkwi, z których osiem znajduje się na terytorium Polski i osiem na Ukrainie: cerkiew Zesłania Ducha Świętego w Potyliczu, cerkiew św. Dymitra w Matkowie, cerkiew Świętej Trójcy w Żółkwi, cerkiew św. Jerzego w Drohobyczu (obwód lwowski), cerkiew Św. Ducha w Rohatyniu i cerkiew Narodzenia Theotokos w Werbiążu Niżnym (obwód iwanofrankowski), cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Jasinie i cerkiew św. Michała w Użoku (obwód zakarpacki). Cerkwie są budowlami o konstrukcji zrębowej. Zostały wzniesione w okresie od XVI do XIX wieku jako świątynie społeczności wyznania prawosławnego i grecko-katolickiego. Według typów architektonicznych wyróżnia się cerkwie halickie, łemkowskie, bojkowskie i huculskie. Obrzędowość, ikonografia i technika związane z kulturą poszczególnych grup etnicznych rozwijały się na przestrzeni dziejów. Świątynie są świadectwem odrębnych tradycji budowlanych, zakorzenionych w tradycji Kościoła Wschodniego. Zawierają elementy lokalnego budownictwa i symboliczne odniesienia do kosmogonii danej społeczności. Trójdzielne świątynie wieńczą namiotowe lub cebulaste hełmy. W obrębie obszarów wpisanych, poza cerkwiami znajdują się drewniane dzwonnice, cmentarze i bramy, a wewnątrz cerkwi – ikonostasy i polichromie.
(Kryt. III, IV / 2013)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz