UNESCO Europa A-C

Austria – Salzburg – historyczne centrum 

Zabytkowe centrum Salzburga to zachowany niezwykle bogaty układ miejski, powstały pomiędzy średniowieczem i XIX w., w okresie kiedy Salzburg był miastem-państwem rządzonym przez księcia-biskupa. Rozwój sztuki gotyku płomienistego przyciągnął do miasta wielu artystów jeszcze zanim stało się bardziej znane dzięki działalności artystów włoskich, Vincenzo Scamozziego i Santiniego Solariego, którzy nadali zespołowi miejskiemu Salzburga charakter barokowy. To połączenie Północy i Południa nie było z pewnością obojętne geniuszowi najsłynniejszego salzburczyka, Wolfganga Amadeusza Mozarta, którego światowa sława na zawsze związana jest z tym miastem.

(Kryt. II, IV, VI / 1996)

Austria – Wiedeń – historyczne centrum

Zabytkowe centrum Wiednia, który rozwijał się począwszy od czasów osadnictwa celtyckiego i rzymskiego. Następnie przekształcił się w miasto średniowieczne, a później barokowe, stając się stolicą monarchii austro-węgierskiej. Odgrywał zasadniczą rolę jako jeden z ośrodków muzyki europejskiej, z którym kojarzeni są wielcy kompozytorzy począwszy od klasycyzmu wiedeńskiego do muzyki współczesnej. Zespół zabytkowy Wiednia składa się z różnorodnych elementów architektonicznych, głównie barokowych pałaców i ogrodów oraz z pochodzącego z końca XIX w. zespołu reprezentacyjnych budynków wzdłuż Ringstrasse.

(Kryt. II, IV, VI / 2001)

Austria – Wiedeń – Pałac Schonbrunn 

Pałac i ogrody Schönbrunn wzniesiony przez architektów Johanna Bernharda Fischera von Erlach oraz Nicola Pacassiego, pełnił rolę rezydencji cesarskiej Habsburgów od XVIII w. do 1918 r. W pałacu znajdują się liczne arcydzieła sztuki zdobniczej. Wraz w ogrodami, w których w 1752 r. otworzono pierwszy na świecie ogród zoologiczny, Schönbrunn tworzy przepiękny zespół barokowy oraz stanowi doskonały przykład syntezy wszystkich sztuk.

(Kryt. I, IV / 1996)

Belgia – Brugia – stare miasto

Zabytkowe centrum Brugii jest szczególnym przykładem zabudowy średniowiecznej, która zachowała historyczną, rozwijającą się przez stulecia tkankę miejską i gdzie pierwotna zabudowa gotycka stanowi istotną część tożsamości miasta. Brugia, jedna z handlowych i kulturalnych stolic Europy, rozwinęła kontakty kulturalne z różnymi częściami świata. Z miastem tym wiąże się także szkoła malarska prymitywistów flamandzkich.

(Kryt. II, IV, VI /2000)

Belgia – Bruksela – rynek starego miasta

La Grand-Place w Brukseli stanowi jednolity zespół budowli publicznych i prywatnych, pochodzących głównie z końca XVII w. Jego architektura streszcza i odzwierciedla poziom życia społecznego i kulturalnego Brukseli jako ważnego ośrodka polityczno-handlowego.

(Kryt. II, IV /1998)

Bośnia i Hercegowina – Mostar – most i stare miasto 

Dzielnica Starego Mostu w Mostarze zbudowane w głębokiej dolinie rzeki Naretwa, rozwijało się w XV i XVI wieku jako miasto graniczne imperium osmańskiego oraz później w XIX i XX wieku jako część monarchii austro-węgierskiej. Mostar znany jest z charakterystycznej tureckiej architektury mieszkalnej oraz ze Starego Mostu, od którego pochodzi nazwa miasta. Podczas wojny 1990 roku większa część miasta historycznego, łącznie ze Starym Mostem, zaprojektowanym przez znanego architekta Sinana, uległa zniszczeniu. Stary Most został odbudowany, podobnie jak wiele budowli Starego Miasta. Okolica Starego Mostu, nosząca cechy architektury przedotomańskiej, wschodniootomańskiej, śródziemnomorskiej i zachodnioeuropejskiej, jest wybitnym przykładem osadnictwa miejskiego o wielokulturowym charakterze. Odbudowane Stary Most i Stare Miasto w Mostarze stały się symbolem pojednania, międzynarodowej współpracy oraz współistnienia społeczności różniących się pod względem kulturalnym, etnicznym i religijnym.

(Kryt. VI / 2005)

Bułgaria – Nessebyr – stare miasto 

Zabytkowe miasto Nesebyr zbudowane jest na skalistym półwyspie Morza Czarnego. Początkowo był on osadą tracką (Mesembria), a na początku VI w. p.n.e. stał się grecką kolonią handlową. Ruiny miasta pochodzą głównie z okresu hellenistycznego i obejmują akropol, świątynię Apollina, agorę i tracki mur obronny. Wśród innych zabytków, cerkiew Stara Metropolia oraz twierdza pochodzą ze średniowiecza, okresu kiedy miasto było jednym z najważniejszych ośrodków bizantyjskich zachodniego wybrzeża Morza Czarnego. XIX-wieczne domy drewniane są typowe dla architektury powstałej w tamtych czasach w basenie Morza Czarnego.

(Kryt. III, IV / 1983)

Chorwacja – Dubrownik – stare miasto

Stare Miasto w Dubrowniku zwane „perłą Adriatyku”, położony jest na półwyspie wybrzeża dalmackiego. W XIII w. stał się znaczącą potęgą morską Morza Śródziemnego. Pomimo zniszczeń w czasie trzęsienia ziemi w 1667 r., zachowały się piękne, gotyckie, renesansowe i barokowe zabytki, kościoły, klasztory, pałace i fontanny. Miasto, ponownie zniszczone w latach 90. XX w. w wyniku konfliktu zbrojnego.

(Kryt. I, III, IV / 1979, 1994)

Chorwacja – Plitwickie Jeziora – Park Narodowy

Park Narodowy Plitwice Wody przepływające przez skały dolomitowe i wapienne, w przeciągu tysiącleci osadziły zapory z trawertynu tworzące tamy naturalne, które z kolei dały początek licznym malowniczym jeziorom, jaskiniom i wodospadom. Te procesy geologiczne trwają nadal. Lasy parku zamieszkują niedźwiedzie, wilki i liczne gatunki rzadkich ptaków.

(Kryt. VII, VIII, IX / 1979, 2000)

Chorwacja – Sibenik – katedra 

Katedra św. Jakuba w Szybeniku zbudowana w latach 1431-1535 w Szybeniku na wybrzeżu dalmackim świadczy o silnych związkach - w dziedzinie sztuki monumentalnej - między północnymi Włochami, Dalmacją i Toskanią, w XV i XVI w. Trzej kolejni architekci kierujący budową katedry - Francesco di Giacomo, Georgius Mathei Dalmaticus i Niccol di Giovanni Fiorentino - rozwinęli strukturę zbudowaną wyłącznie z kamienia oraz zastosowali jedyną w swoim rodzaju technikę budowlaną, szczególnie w odniesieniu do sklepienia i kopuły. Forma i elementy dekoracyjne katedry (np. unikalny fryz, ozdobiony siedemdziesięcioma jeden rzeźbionymi portretami kobiet, mężczyzn i dzieci) ilustrują udane połączenie sztuki gotyku i renesansu.

(Kryt. I, II, IV / 2000)

Chorwacja – Split – stare miasto i pałac Dioklecjana 

Zabytkowe centrum Splitu wraz z Pałacem Dioklecjana, zbudowanego na przełomie III i IV w., rozrzucone są w całym mieście. Dawne mauzoleum posłużyło za budulec dla wzniesionej w średniowieczu katedry. Pozostała część zabytkowego zespołu obejmuje kościoły romańskie z XII i XIII w., umocnienia średniowieczne, XV-wieczne pałace gotyckie oraz pałace renesansowe i barokowe.

(Kryt. II, III, IV / 1979)

Cypr – Paphos – starożytne miasto

Region Pafos, zamieszkały od czasów neolitycznych, stanowił miejsce kultu przedgreckich bóstw płodności, a potem samej Afrodyty, urodzonej według legendy właśnie w Pafos. Świątynia bogini, o konstrukcji mykeńskiej, pochodzi z XII w. p.n.e. Ruiny willi, pałaców, teatrów, fortec i grobowców nadają temu miejscu wyjątkowe znaczenie historyczne i architektoniczne. Mozaiki z Nea Pafos zaliczane są do najpiękniejszych na świecie.

(Kryt. III, VI / 1980)

Czarnogóra - Kotor - przyrodniczy i kulturowo-historyczny  

Port naturalny Czarnogóry, na wybrzeżu adriatyckim, stanowił w średniowieczu istotny ośrodek handlowy i artystyczny, słynący ze szkoły budowlanej oraz malarstwa ikonowego. Niektóre zabytki, m. in. cztery romańskie kościoły oraz mury obronne, zostały poważnie uszkodzone w wyniku trzęsienia ziemi w 1979 r., ale miasto zostało odrestaurowane.

(Kryt. I, II, III, IV / 1979)

Czechy – Praga – historyczne centrum

Dzielnice Starego Miasta, Małej Strany i Nowego Miasta, powstałe pomiędzy XI i XVIII w., ze wspaniałymi zabytkami, takimi jak zamek i katedra Św. Wita na Hradczanach, most Karola i liczne pałace oraz kościoły, wzniesione w większości za panowania cesarza Karola IV, w XIV w., świadczą o kulturalnej i architektonicznej randze Pragi począwszy od średniowiecza.

(Kryt. II, IV, VI / 1992)